بازار داغ شایعه درباره توافق عربستان و اسرائیل / ولیعهد سعودی مایل به توافق با دولت نتانیاهو نیست

به گزارش جماران تلاش ایالات متحده برای ادامه توافق ابراهیم و عادی سازی رابطه عربستان سعودی و رژیم اسرائیل دستخوش گمانه زنی و هیاهوی رسانه ای ویژه ای شده است. در حالی که رفت و آمدها و مجموع اظهارنظرهای مقام های دولت جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده تلاش این کشور برای پیشبرد پروژه عادی سازی رابطه میان تل آویو و ریاض را تایید می کند اما چالش های پیش رو قریب الوقوع بودن این توافق را دور از ذهن نشان می دهد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

رسانه های اسرائیلی تلاش می کنند محتوای این توافق نانوشته را به گونه ای به افکار عمومی القا کنند که گویا قرار است با این توافق تمام اختلاف های میان رژیم اسرائیل و جهان عرب و انتظارهای مقام های اسرائیلی از ایالات متحده پاسخ داده شود. تنها در 72 ساعت گذشته دو رسانه اکسیوس و وال استریت ژورنال مدعی دست یافتن به بخشی از جزئیات این توافق شده اند.

وال استریت ژورنال در گزارشی در این باره نوشت : ایالات متحده و عربستان سعودی در مورد چارچوب های گسترده توافق عربستان سعودی برای به رسمیت شناختن اسرائیل در ازای امتیازاتی به فلسطینی ها، تضمین های امنیتی ایالات متحده و کمک های هسته ای غیرنظامی به توافق رسیده اند. سعودی ها  به دنبال امتیازات قابل توجهی از اسرائیل هستند که به ایجاد یک کشور فلسطینی کمک کند. در مقابل، ایالات متحده به عربستان سعودی فشار می آورد تا محدودیت هایی را بر روابط رو به رشد خود با چین اعمال کند. ایالات متحده می تواند از عربستان سعودی تضمین بگیرد که به چین اجازه نمی دهد پایگاه های نظامی در سعودی احداث کند - موضوعی که به یک نقطه اختلاف بین دولت بایدن و امارات متحده عربی تبدیل شده است. به گفته آنها، مذاکره‌کنندگان همچنین ممکن است به دنبال محدودیت‌هایی برای عربستان سعودی درمورد استفاده از فناوری توسعه‌یافته توسط هوآوی چین باشند و اطمینان حاصل کنند که ریاض از دلار آمریکا و نه پول چین برای قیمت‌گذاری فروش نفت استفاده خواهد کرد.

خبرنگار اسرائیلی اکسیوس نیز در گزارشی نوشته است :  چهار مقام اسرائیلی و آمریکایی به آکسیوس گفتند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، می‌خواهد به توافقی امنیتی با ایالات متحده دست یابد که بر بازدارندگی در بحث ایران تمرکز دارد، معامله ای که در چارچوب توافق بزرگی که دولت بایدن در تلاش است با عربستان سعودی و اسرائیل به دست آورد. یک توافق رسمی، که احتمالاً باید توسط کنگره تأیید شود، تضمین های امنیتی قوی تری را به اسرائیل در زمانی که ایران به پیشبرد برنامه هسته ای خود ادامه می دهد، ارائه می کند. 

مقامات اسرائیلی گفتند که نتانیاهو توافق امنیتی آمریکا و اسرائیل را چیزی می‌داند که می‌تواند در چارچوب توافق گسترده‌تری که ایالات متحده در تلاش است با عربستان سعودی به دست آورد که شامل توافق عادی‌سازی عربستان و اسرائیل نیز می‌شود، امضا شود.

در بخش هایی از گزارش اکسیوس آمده است:  به عنوان بخشی از مذاکرات پیرامون توافق، دولت بایدن و مقامات سعودی در حال مذاکره بر سر توافق امنیتی احتمالی هستند که تضمین‌های امنیتی به سعودی می‌دهد. سعودی ها خواهان توافقی بودند که شامل تعهد ماده 5 به سبک ناتو باشد که در آن ایالات متحده با هرگونه حمله علیه عربستان سعودی مانند حمله به ایالات متحده برخورد می کند. یک مقام آمریکایی گفت که دولت بایدن این درخواست را نپذیرفت، اما موافقت کرد درباره آنچه که برخی از مقامات آمریکایی آن را تعهد «ماده 4.5» می‌خوانند، بحث کند - یک تضمین امنیتی که کمتر از انتظارات عربستان است اما همچنان قابل توجه است. مقامات اسرائیلی گفتند که نتانیاهو خواهان چیزی مشابه است و فکر می کند که در یک چارچوب گسترده تر از توافق آمریکا، عربستان سعودی و اسرائیل، دستیابی به چنین توافق امنیتی آسان تر خواهد بود.

این گمانه زنی ها در حالی در رسانه ها مطرح می شود که طرف عربستانی تلاش می کند به منظور عدم تحریک افکار عمومی مخالف ایده عادی سازی رابطه با اسرائیل، درباره جزئیات توافق مورد بحث با رسانه ها گفت و گو نکند. از سوی دیگر مقام های امریکایی نیز در پاسخ به رسانه ها جزئیات منتشر شده را تایید نمی کنند. در آخرین مورد ، جان کربی، هماهنگ‌کننده ارتباطات راهبردی شورای امنیت ملی کاخ سفید با اشاره به گزارش اخیر وال استریت ژورنال گفت: هنوز گفت‌وگوهای زیادی باید انجام بگیرد. پیش از آنکه به آن نقطه برسیم، صحبت‌های زیادی باید انجام بگیرد. بر سر چیزی توافق نشده که مذاکرات انجام شود. هیچ چارچوب توافق شده‌ای برای مدون کردن عادی‌سازی روابط یا هرگونه ملاحظات امنیتی که ما و دوستان‌مان در منطقه داریم، وجود ندارد.

توافق موقت به جای توافق بزرگ؟

سایت خبری – تحلیلی پولیتیکو در گزارشی در این باره نوشت :  مطمئناً هیجان زیادی در مورد توافق احتمالی اسرائیل و عربستان سعودی با میانجیگری ایالات متحده وجود دارد، اما حتی دولت بایدن اصرار دارد که توافق قریب الوقوع نیست.  این آشفتگی ناشی از سرفصل ها و اخباری است که بحث های پیرامون چنین پیمانی را مطرح می کنند. به عنوان نمونه وال استریت ژورنال می گوید که ایالات متحده و عربستان سعودی در مورد "محاسبات گسترده" یک توافق با یکدیگر تفاهم دارند.  در واقع، دولت راست‌گرای اسراییل امتیازاتی را برای تشکیل کشور فلسطین ارائه خواهد کرد. عربستان سعودی ضمانت‌های امنیتی از ایالات متحده - به ویژه علیه ایران - دریافت می‌کند و در عین حال قول می‌دهد روابط رو به رشد خود با چین را محدود کند.  همه اینها در خدمت جایزه نهایی خواهد بود: تل آویو و ریاض با عادی سازی روابط با یکدیگر  به چندین دهه دشمنی پایان می دهند و این  یک پیروزی بزرگ برای جو بایدن  در سیاست خارجی خواهد بود.

این جزئیات تقریبا با چیزی که توماس فریدمن در نیویورک تایمز فاش کرده بود مطابقت دارد  اما مقام های آگاه آمریکایی می گویند که برای رسیدن به نقطه اعلام توافق به ماه‌ها مذاکرات پر دردسر و پرحاشیه نیاز خواهد بود. جان کربی نیز در گفت و گو با خبرنگاران به این نکته اشاره کرده و می گوید که  هیچ چارچوب توافق شده ای برای مدون سازی عادی سازی رابطه وجود ندارد.

فایننشال تایمز نیز اخیرا در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته بود :  اجرای خواسته های امنیتی عربستان سعودی برای ایالات متحده سخت خواهد بود ،  به ویژه تمایل ریاض برای یک پیمان با واشنگتن که در آن ایالات متحده می پذیرد که  اگر پادشاهی مورد حمله قرار گیرد، کمک نظامی واشنگتن به ریاض تضمین شده خواهد بود. به این مسئله تمایل عربستان برای کمک آمریکا به برنامه هسته ای غیرنظامی این کشور را هم اضافه کنید که برخی منتقدان را نگران دستیابی ریاض به سلاح هسته ای کرده است.

با وجود سخت بودن این شروط ، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه، در دیدار اخیر با محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی اعلام کرد  که ایالات متحده  خواسته های هسته ای و امنیتی عربستان سعودی را می شنود.

از سوی دیگر الی کوهن، وزیر  خارجه رژیم اسرائیل در سخنانی که نشان می دهد شاید اسرائیل به طور کامل با برنامه هسته ای غیرنظامی عربستان سعودی موافق نباشد می گوید که  ایالات متحده باید ریاض را به عنوان بخشی از یک توافق عادی سازی، زیر چتر هسته ای خود قرار دهد، مشابه حمایت واشنگتن از کره جنوبی در برابر کره شمالی. این توافق تاکنون سئول را از ساخت سلاح هسته ای باز داشته است.

همزمان اکسیوس نیز گزارش داده که اسرائیل ضمانت های امنیتی خود را از ایالات متحده به عنوان بخشی از یک توافق عادی سازی رابطه با سعودی می خواهد. به این اما و اگرها در جریان اصل مذاکره نقش کنگره را هم اضافه کنید که در آن قانونگذاران هر دو حزب مخالفت هایی با عربستان سعودی داشته و طبیعتا در مورد ابعاد متفاوت این توافق بزرگ هم حرفی برای گفتن خواهد داشت.

ریچارد گلدبرگ، یکی از مقامات سابق شورای امنیت ملی در دولت ترامپ که اکنون در بنیاد دفاع از دموکراسی ها مشغول به کار است، می گوید: «در اینجا واقعاً هیچ اطلاعات جدیدی وجود ندارد.  اصول کلیدی یک توافق مانند سه ماه پیش که مذاکرات به طور جدی آغاز شد، همچنان باقی به نظر می رسد.  حتی اگر نتوان به یک توافق بزرگ و همه جانبه دست یافت، تلاش دیپلماتیک می تواند منجر به توافقات کوچک تری شود که دولت قطعاً اعلام خواهد کرد.»

کار برای ولیعهد جوان آسان نیست

تایمز اسرائیل نیز در گزارشی در این باره به بررسی رویکرد محمد بن سلمان به این توافق و زمانبندی آن پرداخته و می نویسد: محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی به دستیارانش گفته است که آماده عادی سازی کامل روابط با اسرائیل  و مشتاق به توافقی با دولت تندرو کنونی به رهبری بنیامین نتانیاهو نیست.

در حالی که مقامات آمریکایی تاکید کرده اند که رویکرد آنها به توافق اسرائیل و عربستان همه یا هیچ نیست و آنها همچنین از اقدامات موقتی که طرفین را به عادی سازی کامل نزدیک می کند، حمایت می کنند، موضعی که در گزارش روز چهارشنبه وال استریت ژورنال به ولیعهد نسبت داده شد، تقریبا بی سابقه است.  به نظر می رسد اولین باری است که یک مقام سعودی اعلام می کند که ریاض برای توافقی مشابه توافقی که اسرائیل در سال 2020 با امارات متحده عربی امضا کرد، آماده نیست.

در حالی که مقامات ایالات متحده به طور خصوصی اعلام کرده اند که مخالفان حاکمیت فلسطین - که اکثریت واضح در دولت نتانیاهو را تشکیل می دهند - تلاش ها برای تضمین یک توافق عادی سازی را پیچیده خواهند کرد، این نخستین بار است که ریاض نیز بی میلی خود را برای رسیدن به توافق با اسرائیل در سایه دولت تندروی فعلی اعلام می کند.

وال استریت ژورنال در گزارشی درباره موضع محمد بن سلمان نسبت به توافق عادی سازی رابطه با تل آویو نوشته است که ولیعهد جوان  پیام های متناقضی به مخاطبان مختلف داده اما مقامات آمریکایی همچنان معتقدند که رهبر عربستان سعودی در تلاش برای دستیابی به توافق جدی است. در این گزارش آمده است که مقامات آمریکایی و سعودی بر سر شرایط گسترده ای برای توافق احتمالی اسرائیل و عربستان به توافق رسیده اند، که باعث می شود ایالات متحده تضمین های امنیتی بزرگی را به عربستان سعودی بدهد، ریاض گام های بزرگی برای فاصله گرفتن از چین و اسرائیل در  راستای ایجاد کشور مستقل فلسطین بردارند.

در مورد گام‌هایی که اسرائیل باید در قبال فلسطینی‌ها بردارد جزئیات مشخص نشده و برهمین اساس  یک دیپلمات آشنا به این موضوع روز سه شنبه به تایمز اسرائیل گفت که ریاض هنوز به اندازه کافی با این جزئیات آشنا نیست که بتواند خواسته های خاص خود را هم مطرح کند. محمد بن سلمان می‌داند که با توجه به احساسات عمومی در عربستان سعودی و نگاه به پادشاهی  به عنوان نگهبان اماکن مقدس مسلمانان، نمی‌تواند با اسرائیل به توافقی دست یابد که فلسطینی‌ها را نادیده بگیرد.

جدا از این مسائل نباید فراموش کرد که  با توجه به ناراحتی در مورد سابقه حقوق بشر ریاض، به ویژه در میان قانونگذاران کنگره ، یک پیمان دفاعی با عربستان سعودی احتمالاً با شرایط دشواری  در کنگره روبه رو خواهد شد. شاید به دلیل موانع بسیاری  که در مقابل یک توافق وجود دارد  است که مقامات ایالات متحده در هفته های اخیر تلاش کردند انتظارها از تلاش برای به سرانجام رسیدن این توافق را کاهش دهند.

 

 

منبع: جماران

کلیدواژه: انتخابات مجلس لیگ برتر راهپیمایی اربعین انتخابات خبرگان رهبری اسرائیل عربستان سعودی توافق ابراهیم انتخابات مجلس لیگ برتر راهپیمایی اربعین انتخابات خبرگان رهبری وال استریت ژورنال عربستان سعودی تضمین های امنیتی عربستان سعودی مقامات آمریکایی عربستان سعودی توافق عادی سازی عادی سازی رابطه ایالات متحده محمد بن سلمان چارچوب توافق عادی سازی توافق بزرگ دولت بایدن رسانه ها یک توافق هسته ای

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.jamaran.news دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «جماران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۴۳۰۴۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ماجرای یک مناسبت جدید و مهم در تقویم عربستان

سلطان العمر پژوهشگر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه هاروارد در نشریه «نیو لاینز» نوشت: ۲۲ فوریه مصادف بود با پنجمین سالگرد یک مناسبت جدید در عربستان سعودی تحت عنوان روز تاسیس که طی سال‌های اخیر در تقویم این کشور گنجانده شده است. این مناسبت که بر اساس حکم پادشاه عربستان در سال ۲۰۱۹ ایجاد شد، گرامیداشت «آغاز سلطنت امام محمد بن سعود و تاسیس اولین دولت سعودی» در سال ۱۷۲۷ است.

به گزارش انتخاب، بر خلاف روز ملی عربستان، که در آن ایده سیاسی اتحاد و تشکیل دولت معاصر عربستان در سال ۱۹۳۲ جشن گرفته می‌شود، روز تاسیس ۲ کارکرد اصلی دارد: گرامیداشت یک افسانه سیاسی و پاک کردن یک افسانه دیگر. این روز بزرگداشت این روایت تاریخی است که دولت معاصر سعودی سومین دولت در طی ۳ قرن متوالی در شبه جزیره عربستان است. این مناسبت همچنین این روایت سیاسی را که اولین دولت سعودی پس از انعقاد پیمانی بین محمدبن عبدالوهاب، موسس جنبش وهابی و محمد بن سعود در ۱۷۴۴ تشکیل شد رد می‌کند. با انتخاب سال ۱۷۲۷ به عنوان سال آغازین اولین دولت سعودی به جای سال ۱۷۴۴، روز تاسیس به دنبال جایگزین ساختن وهابیت در روایت سیاسی سعودی است.

برای بسیاری از متخصصان و تحلیلگران عربستان، زدودن روایت وهابی یک اقدام عمیق و رادیکال تلقی می‌شود. نگاه پذیرفته شده قبلی این بود که از ۱۷۴۴، دولت سعودی همواره به عنوان تنها محافظ و گسترش دهنده وهابیت برای خود مشروعیت قائل بوده و اینکه اقتدار سیاسی در عربستان سعودی بین خانواده سلطنتی آل سعودی و نخبگان مذهبی وهابی تقسیم شده است. بر اساس این نگاه، با کنار گذاشتن وهابیت، دولت سعودی یک منبع اصلی مشروعیت را از دست می‌دهد و به شرکت تاریخی خود با نظام مذهبی پایان می‌دهد.

اما نگاهی دقیق‌تر به نحوه تاسیس دولت معاصر سعودی نشان می‌دهد که این داستان که دولت سعودی با اتکا به وهابیت به خود مشروعیت بخشیده، گزاره‌ای نادرست است. پادشاهی سعودی نه از طریق وهابیت بلکه با تکیه بر یک سنت هنجاری ترکیبی که شامل دو عنصر عربیت و سلفی گری بود مشروعیت یافته است.

اولین گام در فهم نحوه مشروعیت یافتن دولت معاصر سعودی در طی دوره تشکیل این است که به این نکته واقف باشیم که نخبگان حاکم آن دولت در آن دوران مردانی از آخرین نسل عرب‌های عثمانی بوده اند. این نسل به گفته ویلیام کلیولند، بین سال‌های ۱۸۷۰ تا ۱۸۹۰ متولد شده بود و اعضای آن در دوران اواخر امپراطوری عثمانی آموزش دیده و صاحب مشاغل گوناگون شده و برای آینده برنامه ریزی کرده بودند.

با پایان جنگ جهانی اول، امپراطوری عثمانی از هم پاشید و بسیاری از اعضای این نسل نقشی محوری در تاسیس خاورمیانه پساعثمانی ایفا کردند. در مورد عربستان، این نسل نه تنها شامل بسیاری از مشاوران، بروکرات‌ها و روشنفکران مصری، سوری و سایر ملل عرب بود که در تاسیس دولت سعودی ایفای نقش کردند، بلکه خود موسس رژیم یعنی عبدالعزیز آل سعود نیز از این نسل بود. عبدالعزیز در اولین مصاحبه خود با روزنامه الدستور چاپ بصره در سال ۱۹۱۳، خود را یک "عرب عثمانی" توصیف می‌کند که خود را متعهد به انجام هر کاری برای «صیانت از وطن عثمانی در شبه جزیره عربستان» می‌داند. وی این مصاحبه را برای توجیه بیرون راندن پادگان‌های عثمانی از دو واحه استراتژیک در شرق عربستان یعنی الاحصی و القطیف و متقاعد کردن نخبگان حاکم عثمانی در بغداد و استانبول به اینکه اقدامات وی نباید به عنوان اقداماتی جدایی طلبانه قلمداد شود، انجام داد.

این تلقی از عبدالعزیز به عنوان عضوی از آخرین نسل عرب‌های عثمانی به نحو قابل توجهی با نگاه‌های آلترناتیو دیگر که در سال‌های اخیر مورد استناد قرار گرفته و وی را رهبری وهابی یا یک عنصر امپراطوری بریتانیا توصیف می‌کند متفاوت است. آلترناتیو اول (رهبر وهابی) وی را از نسل و زمان خود جدا می‌سازد و عبدالعزیز را به یک گذشته افسانه‌ای وهابی پیوند می‌زند که اغلب بدون در نظر گرفتن بستر زمانی خود مورد تفسیر و استناد قرار گرفته است. آلترناتیو دوم (عامل بریتانیا) عاملیت شخص عبدالعزیز را رد می‌کند و سه دهه پویایی سیاسی و رویداد‌های تاریخی در شبه جزیره عربستان را که با ایجاد حکومت معاصر سعودی به اوج خود رسید، به یک طرح انگلیسی صرف تقلیل می‌دهد.

در اوایل قرن بیستم میلادی، واژه "سلفی گری" همچون امروز معادل واژه وهابی گری نبود. در آن دوران، این کلمه به یک جنبش اصلاحگری اسلامی اشاره داشت که به گفته هنری لائوزیر، «به دنبال آشتی دادن اسلام با ایده آل‌های اجتماعی، سیاسی و روشنفکری عصر روشنگری بود.» این جنبش در اواخر قرن نوزدهم ظهور و بروز یافت و روشنفکران اصلی آن افرادی، چون جمال الدین افغانی، محمد عبدو و رشید رضا بودند. این جنبش انتقاداتی را بر آن دسته از رفتار‌ها و اعتقادات مسلمانان که تناسبی با جهان مدرن نداشتند، مطرح می‌کرد.

بعد از جنگ جهانی اول، بسیاری از اعضای جنبش سلفی گری شروع به حمایت از پروژه سعودی کردند، زیرا آن را تنها امید باقی مانده برای یک ایجاد یک دولت مستقل عربی پس از تحمیل نظام قیمومیت بر بسیاری از سرزمین‌های عرب پسا عثمانی می‌دانستند. به عنوان مثال، رشید رضا، اصلاحگرای شناخته شده اسلامی، مجله خود المنار را که در جهان اسلام به شدت صاحب نفوذ بود، به جبهه‌ای برای ترویج و مشروعیت بخشی به دولت جدید سعودی بر اساس اصول سلفی گری تبدیل کرد.

سایر سلفی‌ها نیز تصمیم به مهاجرت برای ساخت دولت جدید سعودی گرفتند. یکی از آن‌ها محمد بهجت البیتر، اصلاح طلب سوری بود که نقش برجسته‌ای در امر آموزش در عربستان سعودی ایفا کرد. آنگونه که دیوید کومینز، مورخ غربی می‌نویسد، سلفی‌ها همچنین نقش مهمی در تفسیر ایدئولوژی وهابی به عنوان بخشی از سلفی گری و جنبش ناسیونالیستی متعهد به پیشرفت در شبه جزیره عربستان ایفا کردند.

آنچه از همه این روایت‌های تاریخی برداشت می‌شود این است که دولت سعودی به عنوان دولتی وهابی که ادامه و دنباله قرارداد خیالی بین خاندان آل سعود و یک خانواده مذهبی باشد، تاسیس نشد. این رژیم به عنوان یک پادشاهی عرب با تاکید جدی بر سلفیت مدرن تاسیس شد. فهم این مسئله از اهمیت روز تاسیس و گسست آن با روایت سیاسی وهابی نمی‌کاهد، اما توجه ما را به دو نکته جلب می‌کند: اول اینکه روایت وهابی از از ساخت قدرت توسط موسس عربستان سعودی معاصر مورد استناد قرار نگرفته است. دوم اینکه استفاده از روایت وهابی به عنوان ابزار مشروعیت بخشی یک پدیده جدید است که با به قدرت رسیدن ملک فیصل رواج یافت. تاسیس دولت سعودی نتیجه مستقیم تلاقی نیرو‌های تاریخی بود که رویکرد سعودی به سیاست و دولت سازی را تغییر داد.